دندان عقل
در دهان یک انسان بالغ ۳۲ دندان وجود دارد.
چهار عدد از آنها که بعد از بقیه دندان‌ها در آخر قوس‌های دندانی رویش می‌یابند دندان‌های عقل نامیده میشوند.
به دندان عقل سومین دندان آسیاب بزرگ نیز می‌گویند.
این دندان كمی دیرتر از دندان‌های دیگر رشد می‌كند.
سن تقریبی شروع تشکیل آنها در استخوان فک۹-۱۰سالگیاست.
تاج در ۱۴ سالگی کامل می‌شود.
در سال‌های آخر دوره نوجوانی شروع به رویش در داخل استخوان می‌کند.
بعد از ۱۶ سالگی در سنین 17 تا 21 سالگی در دهان ظاهر میشوند.
وجه تسمیه این دندان زمان رویش آنها به داخل حفره دهان است که مصادف با بلوغ فکری است.
در طی رشد و تکامل فکین معمولاً جا برای رویش این دندان‌ها فراهم می‌شود.
دندان عقل اگر درست و بجا رویش یابد، مثل بقیه دندان‌ها مفید و مؤثر در سیستم جوندهاست و علی‌رغم تصور غلط عامیانه در این موارد نباید کشیده شود.
دلایل کشیدن دندان عقل
تحقیقات انجام شده در زمینه دندان‌های عقل نشان می‌دهد كه این دندان‌ها در بسیاری از موارد، مشكل‌ساز بوده و به جراحی ختم شده‌اند.
این مشکلات عبارت‌اند از:
در هم ریختگی دندان،پوسیدگی و عفونت دور دندان عقل،موقعیت نامناسب، درد، رویش افقی دندان عقل.
در هم ریختگی دندانی
دندان عقل نهفته،نیمه نهفته یا رویش یافته می‌تواند دندان‌های مجاور را تحت فشار قرار دهد.
باعث به هم ریختگی و یا حرکت دندان‌های شما و آسیب به ساختمان آنها شود.
احتمالاً تازمانی‌که دندان‌های مجاور دندان عقل شروع به کج شدن نکنند شما متوجه رشد دندان‌های عقل و فشار آنها روی ریشه دندان‌های کناری نخواهید شد.
پوسیدگی و عفونت دور دندان عقل
گاهی به‌دلیل موقعیت قرارگیری یا به‌دلیل اینکه قسمتی‌از دندان به‌وسیله لثه پوشیده شده به سختی مسواک می‌خورد.
در نتیجه باکتری‌های مولد پوسیدگی در آن تجمع پیدا می‌کنند.
این باکتری‌ها علاوه‌بر دندان عقل ، دندان‌های مجاور را نیز تحت‌تاثیر قرار می‌دهند.
گاهی‌هم درپشت دندان عقلتان، یک تكه از مخاط قرار دارد كه گاهی روی سطح دندان عقل را می‌پوشاند كه با فشار دندان‌های بالا زخمی می‌شود.
گاهی هم مواد غذایی زیر این گوشت اضافی گیر می‌کند و میكروب‌ها هم به این محل هجوم می‌برند، بنابراین چیزی نمی‌گذرد كه در اطراف دندان عقلتان یک عفونت دردناک و بدبو ایجاد می‌شود.
در این شرایط شما باید به دندانپزشک مراجعه كنید تا زیر این بافت اضافی را شستشو داده و باقیمانده مواد غذایی را پاک كند.
برای این‌كه پس از این دیگر با این مشكل روبه‌رو نشوید، باید با جراحی دندان عقل و خارج كردن آن، این محل تجمع خرده‌های غذایی و میكروب‌ها را برای همیشه از بین ببرید.
موقعیت نامناسب
دندان عقلی که به‌سمت بافت گونه رشد می‌کند باعث تحریک بافت مجاور خود می‌شود.
همچنین علاوه‌بر دسترسی مشکل برای تمیز شدن باعث رویش یافته درهنگام جویدن غذا میشوند،که در دراز مدت مشکل ساز است.
درد
دندان عقل ممکن است باعث بروز دردهایی در ناحیه مفصل فك، گوش، چشم و سر شود.
گاهی دندان‌های عقل فضای کافی جهت رویش کامل ندارند که در این موارد مشکل دندان عقل شامل دردو‌تورم است.
احتمال دارد که دندان‌های عقل نهفته باشند.
شما حتی از وجود آنها با خبر نباشید تا اینکه به دلیل عفونت و یا فشار روی دندان مجاور، درد ناگهانی بروز کند.
رویش افقی دندان عقل
گاهی دندان عقل شما كاملا به صورت افقی در استخوان فک قرار گرفته‌است و به‌جای این‌كه عمودی بالا بیاید به سمت جلو،حركت می‌كند.
در این شرایط ریشه دندان آسیای دوم را قربانی حركت نادرست خود می‌كند.
اگر شما دراین‌شرایط برای جراحی دندان عقلتان اقدام نكنید.
پس از مدتی ریشه دندان آسیای دوم‌تان تحلیل می‌رود و باید ریشه این دندانتان را نیز درمان کنید.
بنابراین با گرفتن یک عكس رادیوگرافی، از رویش صحیح دندان عقلتان مطمئن شوید.
سن مناسب کشیدن یا جراحی دندان عقل
دندان‌پزشكان می‌گویند بهترین سن برای جراحی دندان عقل زیر سن 20 سالگی است.
عوارض و درد كمتری دارد.
با افزایش‌سن ریشه‌ها قطورتر شده و ممکن‌است کشیدن دندان را سخت‌تر کند.
التیام ضعیف‌تر بعد از کشیدن دندان، پوسیدگی دندان‌های مجاور، احتمال فک جوش شدن دندان، احتمال شکسته شدن استخوان در افراد مسن در حین جراحی و درآوردن دندانوجود دارد.
همچنین کاهش تحمل بیمار به‌دلیل شرایط سنی و درمان‌های پزشکی از قبیل مصرف داروهای قلبی، ریوی و… نیز تاثیرگذار است.
توجه كنید كه اگر این دندان تصمیم به‌رویش و قرار گرفتن در محیط دهان را داشته‌باشد،پیش‌از این‌كه شما تولد 20 سالگی را جشن بگیرید، سر و كله‌اش در دهانتان پیدا می‌شود.
بنابراین اگر تا این سن خبری از دندان عقلتان نشده است، باید به فكر جراحی آن و خارج كردنش باشید.
اگر سن شما از 40 سالگی گذشته است و هیچ مشكلی با دندان عقلتان ندارید، بهتر است دیگر به فكر خارج كردن آن نباشید.
بعید به نظر می‌رسد بعد از این نیز دچار بیماری‌های لثه، پوسیدگی و یا تغییرات كیستیك در اطراف این دندان شوید.
فقط كافی است هر 1 یا 2 سال یک‌بار، یك عكس رادیوگرافی از دندانتان تهیه كنید تا مطمئن شوید هیچ عارضه جانبی وجود ندارد.
عقل فدای ارتودنسی
گاهی ممكن است شما فضای كمی برای حركت دادن دندان‌ها و مرتب كردنشان داشته باشید.
دراین‌شرایط گاهی متخصص ارتودنسی قبل از شروع درمان ارتودنسی به شما توصیه می‌كند دندان عقلتان را با جراحی از دهان خارج كنید.
به‌ویژه هنگامی كه لازم است برای مرتب كردن دندان‌های‌تان، دندان‌های آسیاب را عقب بكشید.
همچنین گاهی شما دندان‌های‌تان را ارتودنسی می‌كنید و همه دندان‌ها پس از خاتمه مدت درمان مرتب میشوند، ولی هنوز مقداری شلوغی در دندان‌های جلوی فک پایین باقی است.
در این مورد نیز ممكن است دندان پزشكتان به شما توصیه كند كه دندان عقلتان را جراحی كنید تا این بی‌نظمی اندک باقیمانده نیز برطرف شود.
جراحی دندان عقل
اگر مقدار كافی از تاج دندان در منطقه دهان ظاهر شده باشد و وضعيت مناسبی داشته باشد، كشيدن آن اغلب آسان است و نيازی به جراحی ندارد.
اما در شرايط پيچيده‌تر، برای خارج كردن دندان عقل نياز به جراحی است كه بهتر است اين كار توسط متخصص جراحی فک و صورت و با امكانات كافی انجام شود.
برای جراحی دندان عقل برشی بر روی لثه داده می‌شود و درصورت نياز مقداری از استخوان فک برداشته می‌شود.
دندان ممكن است به‌صورت يک تكه خارج شود.
ککگن است برای سهولت خروج از فک به قطعات كوچک‌تری تقسيم شود و هر قطعه جداگانه خارج شود.
درنهايت لثه ناحيه جراحی به كمک بخيه، بسته خواهد شد.
به‌هر‌حال نكته مهم اين است كه برای جراحی و يا كشيدن دندان عقل، ناحيه مورد نظر كاملا بی‌حس می‌شود و شما اصلاً دردی احساس نخواهيد كرد.
احساسی كه شايد ناخوشايند به‌نظر برسد تنها نوعی احساس فشار است.
عوارض ناشی از كشيدن دندان عقل
حفره خشک: امکان دارد لخته‌خون در حفره ناشی‌از كشيدن دندان تشكيل نشود ويا پس‌از تشكيل از بين برود.
درناحيه دندان كشيده شد يک حفره خالی دردناک و همراه با بوی بد ايجاد می‌شود.
برای درمان اين عارضه كه اغلب3تا4روز بعد از خارج شدن دندان اتفاق می‌افتد، به دندان‌پزشک‌تان مراجعه كنيد.
علت اين‌عارضه مشخص نيست اما گفته می‌شود كشيدن سيگار پس‌از جراحی دهان ممكن است در ايجاد اين عارضه موثر باشد.
پارستزی: از عوارض نادر جراحی دندان‌های عقل پایين پارستزی است.
اين عارضه به معنای ايجاد بی‌حسی موقتی در ناحيه زبان، لب پایين و يا فک پایين است.
ممكن است از چند روز تا چند ماه طول بكشد.
به ندرت اتفاق می‌افتد كه اين بی‌حسی به‌صورت دائمی باقی بماند.
توصیه‌های مفید برای پس‌از جراحی
شما ممكن است بعد از جراحي دندان عقلتان،اين وقايع را تجربه كنيد:
- تورم از عوارض شايع پس از جراحی است.
- برای بهبود آن در 42 ساعت اول بعد از جراحی از كمپرس سرد استفاده كنيد.
- اين كمپرس را ۱۰ دقيقه برروی موضع قرار داده و به مدت ۲۰ دقیقه برداريد و چندبار تکرار کنید.
- پس از 42 ساعت دهان‌شويه آب نمک گرم 1( قاشق چايخوری نمک در يك ليوان آب گرم) مفيد است.
- ممكن است در بازکردن كامل دهانتان مشكل داشته باشيد. اين عارضه پس از ۷ تا ۱۰ روز برطرف می‌شود.
- درد يک عارضه شايع پس از جراحی است.
توصیه‌های بیشتر
- از مسكن‌ها مانند آسپرين، ايبوبروفن و يا استامينوفن استفاده كنيد.
- استراحت كنيد.
- شب بعد از جراحی از يک بالش اضافی جهت بالا نگهداشتن سر و كاهش خونريزی استفاده كنيد.
- از تف كردن آب دهانتان خودداری كنيد تا لخته تشكيل شده كنده نشود.
- سيگار نكشيد.
- استفاده از مشروبات الكلی نيز مضر است.
- رژيم غذايی پس از جراحی دندان عقل بايد شامل غذاهای نرم، سرد و پر انرژی باشد.
- از خوردن مايعات با نی پرهيز كنيد، زيرا ممكن است باعث كنده شدن لخته شود.
- مسواک زدن را به 42 ساعت پس از جراحی موكول كنيد.
- اگر براي شما آنتی‌بيوتيک تجويز شده، آن‌را به‌طور كامل مصرف كنيد.
- اگر درد بسيار شديد داشتيد و يا خونريزی‌تان قطع نشد به دندانپزشک مراجعه كنيد.
کلام آخر
در واقع امروزه دندان‌های عقل بیش از اینکه مفید باشند مضر هستند و دندانپزشک شما ممکن است توصیه کند که آنها را خارج کنید.
اگر علائم مشخص و واضح دارید یا‌حتی اگر مشکلی احساس نمی‌کنید به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا تشخیص دهد که آیا در حال‌حاضر مشکلی وجود دارد و یا احتمال بروز مشکل در آینده وجود خواهد داشت یا نه؟
در صورتی‌که دندانپزشک شما توصیه کند که دندان عقل خود را خارج کنید مطمئناً این پیشنهاد عاقلانه‌ترین انتخاب برای حفظ سلامت بقیه دندان ها خواهد بود.
آخرین دیدگاهها