درد مفصل گیجگاهی فکی

تعدادی از مشکلات هستند که می‌توانند باعث درد فک شما شوند مانند:شکستگی فک، قرارگیری نامناسب، آرتروز، آبسه دندان، انجام ارتودنسی برای درمان.
به هر حال مشکلات مفصل فک یا TMJ معمول ترین علت درد فک صورت است.
این مشکلات معمولاً در نتیجه دندان قروچه در زمان خواب یا هنگامی که فرد تحت استرس و فشار عصبی است، ایجاد می‌شوند.
درد فک پایین همچنین می‌تواند در نتیجه اعتیاد به جویدن آدامس یا گاز گرفتن ناخن نیز مشاهده شود.
در این رابطه مهم است که شما به محض مشاهده مشکل سعی کنید با مراجعه به پزشک متخصص علت را تشخیص دهید.
علاوه بر این درد فک دهان می تواند نشانه ای از وجود مشکلات جدی تر همچون حمله قلبی یا آنژین باشد.
درمان درد فک صورت همچنین برای جلوگیری از ایجاد التهاب، مشکلات مربوط به هنگام جویدن و غذا خوردن و محدودیت در حرکت فک لازم و ضروری است.

درد فک چیست؟

مفصل فک(TMJ)محل اتصال فک پایین(آرواره)به استخوان گیجگاهی جمجمه است که دقیقاً جلوی گوش در هر سمت سر شما قرار دارد. این مفصل انعطاف پذیر است و این امکان را فراهم می‌‌کند که فک به آرامی به سمت بالا و پایین و از سمتی به سمت دیگر حرکت کند. به این ترتیب امکان صحبت کردن، جویدن غذا و خمیازه کشیدن برای شما ایجاد می‌شود. عضلات متصل و اطراف مفصل فک موقعیت و حرکت‌های فک را کنترل می‌کنند. درد فک در نتیجه مشکلات مربوط به فک، مفصل فک و عضلات صورت و اطرف آن که کنترل جویدن و حرکت فک را در اختیار دارند، اتفاق می‌افتد. به این مشکلات در اصطلاح سندروم TMJ، عملکرد نامناسب فک بالا و پایین یا مشکلات آرواره(TMD)نیز گفته می‌شود.

دلایل و علت

علت درد فک بالا و پایین بطور دقیق مشخص نیست.
دندان پزشکان اعتقاد دارند که دلیل این درد فک مربوط به عضلات فک یا بخش هایی از خود مفصل است.
ایجاد آسیب به فک، مفصل فک یا عضلات سر و گردن می‌تواند باعث ایجاد درد فک صورت شود.
سایر دلایل احتمالی مربوط به این مشکل به شرح زیر هستند:

• دندان قروچه یا ساییدن دندان‌ها به هم که باعث اعمال فشار زیاد بر مفصل فک می‌شود.
• عدم قرارگیری مناسب محل اتکای نرم یا دیسک بین مفصل کروی و حفره ای
• ابتلا به استئو آرتریت یا آرتریت روماتوئید در مفصل فک
• استرس که می‌تواند باعث سفت شدن عضلات صورت و فک یا ساییدن دندان‌ها به هم شود.

علایم و نشانه‌ها

افرادی که مشکلات فک دارند با درد فک شدید و ناراحتی مواجه می‌شوند که این ناراحتی‌ها می‌تواند موقتی بوده یا برای چند‌سال دوام داشته باشند.

زنان بیشتر از مردان با این مشکلات برخورد می‌کنند.
این موضوع بیشتر در بین افراد بین۲۰تا۴۰سال مشاهده می‌شود.

علائم رایج درد فک پایین شامل موارد زیر است:

• درد فک دهان یا حساسیت در صورت،ناحیه مفصل فک،گردن و شانه‌ها و در اطراف فک و گوش در زمان جویدن،صحبت کردن یا باز کردن زیاد دهان
• ایجاد محدودیت در باز کردن زیاد دهان
• احساس «چسبندگی» یا «قفل شدن» فک در هنگام باز کردن یا بستن دهان
• صدا دادن مفصل فک در زمان باز کردن یا بستن دهان(که ممکن است با درد یا بدون درد باشد).
• احساس خستگی در ناحیه صورت
• مشکل در هنگام جویدن غذا یا درد ناگهانی در هنگام گاز گرفتن در زمانی که دندان های بالا و پایین به نحو مناسب روی هم قرار نمی‌گیرند.
• ورم در اطراف صورت
• سایر علائم عادی مشکلات فک شامل درد فک و دندان، سر درد، گردن درد، گیجی، درد گوش، مشکلات شنوایی، درد در ناحیه بالای شانه و زنگ زدن گوش‌ها(وز وز کردن گوش)است.

تشخیص

بسیاری از شرایط همچون درد دندان، مشکلات سینوس، آرتروز یا بیماری لثه نیز  علائم مشابه درد استخوان فک دارند.
دندان پزشک یا پزشک متخصص می‌تواند با بررسی سوابق شما و آزمایش‌های کلینیکی علت درد فک را تشخیص دهد.
دندان پزشک می تواند وضعیت مفصل فک شما را نسبت به درد یا حساسیت معاینه کرده به صداهای فک در هنگام حرکت آن گوش دهد و به دنبال موارد ایجاد محدودیت حرکتی یا قفل شدن فک در زمان باز کردن یا بستن دهان باشد.
علاوه بر این پزشک می‌تواند وضعیت گاز گرفتن دندان‌ها و نیز عملکرد عضلات صورت را بررسی کند.

گاهی اوقات برای بررسی دقیق تر موضوع از عکس رادیولوژی پاناروما استفاده می‌شود.
این عکس رادیولوژی امکان بررسی کامل استخوان فک، مفصل فک و دندان‌ها را برای اطمینان از عدم‌وجود سایر مشکلات احتمالی که باعث ایجاد علائم درد فک شده باشند، فراهم می‌کند.

گاهی اوقات ممکن است برای بیمار از عکس برداری اضافی همچون ام‌آر‌آی یا سی‌تی‌اسکن نیز در صورت لزوم استفاده شود.
عکس ام‌آر‌آی بافت نرم همچون دیسک مفصل فک را بررسی می‌کند و به‌این‌ترتیب می‌توان حرکت مناسب فک را تشخیص داد.

درمان

درمان درد فک از مراقبت‌های شخصی ساده و درمان‌های محافظه‌کارانه تا تزریق و انجام عمل جراحی را دربرمی‌گیرد.
اکثر متخصصان اعتقاد دارند که فرآیند درمان در این حالت باید در ابتدا با روش‌های محافظه‌کارانه و بدون عمل جراحی شروع شود.
انجام عمل جراحی به عنوان آخرین درمان درد فک پس از اطمینان از اثر بخش نبودن سایر درمان‌ها انتخاب شود.
بسیاری از روش‌های درمانی مطرح شده در این مبحث زمانی بهترین نتیجه را دارند که به صورت ترکیبی و همراه با یکدیگر مورد استفاده قرار گیرند.

درمان بدون جراحی

برخی درمان‌های پایه و محافظه‌کارانه برای درد فک پایین و بالا شامل موارد زیر هستند:

استفاده از کیسه های آب گرم یا سرد

استفاده از یک کیسه یخ بر روی صورت و ناحیه فک و شقیقه برای حدود۱۰دقیقه.
از نرمش‌های کششی ساده برای فک خود مطابق دستورالعمل دندان پزشک یا متخصص استفاده کنید.
پس از نرمش، از حوله گرم یا پارچه پشمی روی صورت خود برای حدود۵دقیقه استفاده کنید.
این کار را بطور منظم هر روز چند بار برای کاهش درد فک انجام دهید.

غذاهای نرم بخورید

از مواد غذایی نرم همچون ماست، پوره سیب زمینی، پنیر، سوپ، تخم مرغ املت، ماهی، میوه های پخته و سبزیجات، لوبیا و حبوبات استفاده کنید.
علاوه‌بر‌این، غذای خود را به قسمت‌های کوچک تکه کنید تا به این ترتیب مقدار جویدن مورد نیاز در هنگام خوردن غذا را کاهش دهید.
از خوردن غذاهای سفت همچون چوب شور، هویج خام و غذاهایی که نیاز به جویدن زیاد دارند و نیز غذاهای بزرگ و ضخیم که نیاز به باز کردن زیاد دهان هستند و منجر به تشدید درد فک می شود خودداری کنید.

دارو

برای تسکین درد عضله فک و التهاب آنها از داروهای ضد التهاب غیر استروئید همچون آسپیرین یا ایبوپرفن استفاده کنید.
دندان پزشک یا پزشک متخصص می‌تواند دوز های بالاتر این داروها و سایر داروهای مناسب را برای رفع مشکل شما در صورت نیاز تجویز کند.
ریلکس کردن عضلات بطور خاص برای افرادی که دندان قروچه دارند می‌تواند به ریلکس شدن ماهیچه فک که سفت شده است، کمک کند.
داروهای ضد تشویش می‌توانند به کاهش استرس شما که در بسیاری از مواقع علت مشکلات مفصل فک هستند، کمک کند.
داروهای ضد افسردگی هنگامی که با دوز پایین استفاده شود می‌تواند به کاهش یا کنترل درد فک شما کمک کند.
ریلکس کردن عضلات، داروهای ضد تشویش و داروهای ضد افسردگی فقط باید در صورت تجویز پزشک مصرف شوند.

لیزر درمانی سطح پایین

این روش درمانی برای کاهش درد استخوان فک و التهاب و نیز افزایش مقدار حرکت گردن و نیز بهبود عملکرد باز و بسته کردن دهان استفاده می‌شود.
توجه داشته باشید که برای تایید اثربخشی از روش ها نیاز به انجام تحقیقات آتی وجود دارد.

استفاده از اسپلینت یا محافظ شبانه (نایت گارد)

آتل و محافظ‌های شبانه قطعات پلاستیکی هستند که برای محافظت بر روی دندان‌های بالا و پایین در دهان قرار می‌گیرند.
این محافظ‌ها از دندان‌های بالا و پایین در برابر ساییده شدن به هم جلوگیری می‌کنند و به‌این‌ترتیب تاثیرات ناشی از دندان قروچه که درد فک است را کاهش می‌دهند.
این محافظ ها همچنین وضعیت گاز گرفتن دندان‌ها را به نحو درست اصلاح می‌کنند و مشکلات کاهش می دهند.
تفاوت اصلی بین اسپلینت‌ها و محافظ‌های شبانه در این است که محافظ شبانه در زمان شب استفاده می‌شود ولی از اسپلینت‌ها  می‌توان شبانه روز استفاده کرد.
دندان پزشک یا پزشک متخصص با شما درباره نوع محافظ دهان مورد نیاز برای رفع مشکل صحبت خواهد کرد.

استفاده از روش‌های دندان پزشکی ترمیمی

جایگزینی دندان‌های از بین رفته میتواند به کاهش درد کمک کند.
استفاده از روکش، پل یا براکت برای اصلاح سطح گاز گرفتن دندان‌ها باعث کاهش درد می‌شود.
 اصلاح مشکلات گاز گرفتن دندان‌ها هنگام غذا خوردن می‌تواند به کاهش مشکلات و درد فک کمک کند.

اجتناب از حرکت دادن زیاد فک

حفظ وضعیت خمیازه کشیدن و جویدن غذا (به خصوص آدامس یا یخ) در سطح حداقل.
اجتناب از حرکت بیش از حد فک در زمان خمیازه یا آواز خواندن در کاهش درد فک موثر است.

اصلاح وضعیت

چانه خود را برای استراحت روی دست‌ها قرار ندهید،یا تلفن را بین شانه و گوش خود نگیرید.
وضعیت قرارگیری چانه خود را به نحو مناسب تنظیم کنید تا به‌این‌ترتیب درد گردن و صورت خود را کاهش دهید.

دندان های خود را کمی با فاصله از یکدیگر نگه دارید

با حفظ فاصله دندان‌ها از وارد شدن فشار به فک جلوگیری کنید.
برای کنترل ساییدن دندان‌ها به یکدیگر یا دندان قروچه در طول روز، زبان خود را بین دندان‌ها قرار دهید.

تکنیک‌های ریلکس کردن را یاد بگیرید

با یادگیری این تکنیک‌ها به کنترل کشش عضلات در فک کمک کنید.
از دندان پزشک خود درباره نیاز به فیزیوتراپی یا ماساژ برای درمان درد فک پایین و بالا سوال کنید.
در این رابطه شما می‌توانید از روش‌های درمانی کاهش استرس همچون بیو‌فیدبک نیز استفاده نمایید.

درمان با جراحی

عمل جراحی تنها باید پس از در نظر گرفتن تمام روش‌های درمانی ممکن و بی‌نتیجه بودن آن‌ها برای درمان درد فک بیمار انتخاب شود.برای‌این‌که نتایج عمل جراحی غیر قابل بازگشت است.عاقلانه است که درباره این روش درمانی بطور کامل با پزشک متخصص صحبت کنید تا پس از مشورت‌های لازم از رضایت بخش بودن نتایج حاصل از این روش درمانی برای رفع مشکل خود مطمئن شوید.

درد فک ممکن است در فک پایین یا بالا و یا با درد در صورت و دندان نیز همراه باشد.
درمان این مشکل با توجه به علت درد استخوان فک تجویز می‌شود.
اکثر موارد درد فک با درمان‌های بدون جراحی درمان می‌شود.
تنها در صورتی‌که با سایر روش‌های درمانی علائم در بیمار کاهش پیدا نکرد و مشکلات جدی و ناتوان کننده بود، پزشک جراحی را تجویز می‌کند.